Erasmus Izlenimlerim: Max Delbrück Araştırma Merkezi (MDC), Berlin, Almanya 30 Mayıs-3 Haziran 2022

Merhabalar,

Bu yazıda, Erasmus Staff Mobility programı kapsamında 30 Mayıs-3 Haziran tarihleri arasında ziyaret ettiğim Berlin’de bulunan Max Delbrück Araştırma Merkezi’nde edindiğim izlenimleri paylaşmak istiyorum sizinle.

Öncelikle, ziyaret için bu merkezi seçmemin sebebi, burada Araştırma Verileri Yönetimi Birimi’nin bulunması. Moleküler Tıp alanında araştırmaların yürütüldüğü merkez Almanya’nın en önemli sağlık ve tıp kuruluşu olan Helmholtz Vakfı’nın yönetiminde. Niyetim Yaşam Bilimleri alanında araştırma verilerinin yönetimi nasıl yapılıyor onu anlamak, yapılan çalışma ve uygulamaları yerinde görmekti.

Max Delbrück Araştırma Merkezi ismini Nobel ödüllü moleküler biyolojinin kurucularından olan Max Delbrück’ten (1906- 1981) alıyor. Merkez üniversite statüsünde değil ancak lisans, yüksek lisans , doktora, doktora sonrası araştırmacı programları var. Kampüs Buch ve BIMSB olmak üzere şehrin iki farklı lokasyonunda kampüsleri bulunuyor.

Dediğim gibi benim ziyaretimin hedefi özellikle merkezin Araştırma Veri Yönetimi Birimi’nin çalışmalarını yerinde görmekti. Birimde iki araştırma veri yöneticisi Özlem Özkan ve Inga Patarcic birlikte çalışıyorlar. Yöneticileri ise Dr Jutta Steinkötter hanım. Tüm çalışanlar doktoralarını ilgili yaşam bilimleri disiplinlerinde yapmış kişiler.

Bu vesile ile öncelikle MDC ziyaretimi mümkün kılan, organize eden, bütün programı oluşturan ve birimin çalışmaları hakkında bilgileri aldığım Özlem’e çok çok teşekkür ederim. Inga’ya paylaştığı tüm bilgiler, BIMSB kampüsü’ndeki keyifli toplantıyı organize ettiği ve Jutta hanıma ziyaretimi onayladığı için çok teşekkür ederim.

Bütün hafta merkezde konu alanımla ilgili çalışan kişilerle tanıştım ve toplantılar yaptık. Bilgilerini, sunumlarını benimle paylaşan proje müdürü Manuel Ehling’e, iletiim ofisi’nden Luiza Bengtsson, Kütüphaneciler Kurt ve Monica, Nadine’ye yardımları ve veri koruma/mahremiyeti uzmanı Ulrike Ohnesorge’ye de teşekkürlerimi sunarım.

1.Gün

Pazartesi sabahı RDM biriminin önceden planlamış olduğu İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesi Kütüphane Direktörü Gültekin Gürdal Bey’in G-CRIS sunumu ile başladı. Gültekin Bey, MDC Kütüphane ekibinin de katıldığı toplantıda G-CRIS (Current Research Information System) platformunun tanıtımını yaptı ve sistem üzerinde kuruma ait yayın ve araştırma verilerinin nasıl depolanacağı ve paylaşılacağı konusunda önemli bilgiler verdi.

Bu toplantı sonrasında, RDM ekibi ve yöneticileri Jutta hanımla tanıştık. RDM Ofisi’nde toplandık. Ben de kendilerine Koç Üniversitesi ve Açık Bilim Uygulamalarımız hakkında bir sunum yaptım.

Daha sonra o gün Data Science Cafe’nin düzenlediği online “Managing reproducible and transparent software environments with GNU Guix” isimli etkinliğe katıldım. Burada GNU Guix ile yeniden üretilebilir ve şeffaf yazılım ortamlarını yönetme üzerine araştırmacılara demo sunumu yapıldı.

2.Gün

İletişim Ofisi’nden Luiza Bengtsson ile görüştük. Luiza Hanım Horizon 2020 kapsamında kazandıkları ORION Açık Bilim Projesi’nin yürütücüsü. Projenin vizyonu, Açık Bilim ve Sorumlu Araştırma ve Yenilik (RRI) ilkelerini (etik, cinsiyet, yönetişim, açık erişim, halkın katılımı ve bilim eğitimi) RFPO’ların politikalarına, uygulamalarına ve organize etme süreçlerine yerleştirmek. Bu kapsamda Proje başvuru süreci , partnerler ve proje çıktıları konusunda çok faydalı bilgiler aldım kendisinden.

Devamında MDC Kütüphanecileri ile görüştük, öğle yemeğini birlikte yedik açık havada. Kütüphane’yi ziyaret ettik ancak tadilatta olduğu için geçici olarak taşındığı House 64 isimli binayı görebildim sadece. Kütüphane’de iki çalışan olduğu için oldukça yoğunlar. RDM ekibi ile elektronik laboratuvar defterleri projesini yürüyorlar ve e-prints altyapısıyla çalışan MDC kurumsal arşivini yönetiyorlar. Açık Bilim konusunda da bir web sayfaları var ancak personel yetersizliği nedeniyle de çok fazla proje yapamadıklarını söylediler. Araştırma Verilerinin Yönetimi konusunda da Current Research Information System (CRIS) arayışları olduğunu öğrendim. Kampüs içinde bir yürüyüş yaparak sohbet ede ede turumuzu tamamladık.

3.Gün

Max Delbrück Araştırma Merkezi’nin diğer kampüsü olan BIMSB’de Inga Patarcic ile buluştuk. MDC’de Bioinformatics alanında PhD’sini yapmış, şu an da RDM Birimi’nde araştırma veri yöneticisi olarak çalışıyor. Genel olarak tıp ve sağlık alanındaki araştırmacıların açık bilim ve bu konudaki iş süreçlerine yaklaşımları hakkında konuştuk. Aslında genel şikayet araştırmacının vaktinin olmaması ve sürekli kendilerine yerine getirilmesi gereken  iş yükü çıkması. Inga, RDM Birimi olarak bu süreçler konusunda gerekli planlama, yönetim , veri paylaşımı ve yayımlanması konusunda araştırmacılara gerekli destek ve eğitimleri sağlamaya çalıştıklarını belirtti. Araştırma Veri Yönetimi’nde RDM organiser ve Data Stewardship Wizard gibi faydalı araçları anlattı, ben de incelemek üzere notlarımı aldım.

 Aynı gün bir de Berlin Eyalet Kütüphanesi’ni (Staatsbibliothek zu Berlin) ziyaret ettim. Farklı, gerçekten sessiz atmosferinden çok etkilendim.

4.Gün

RDM Birimi’nin çalışmalarına detaylıca odaklandığımız bir gün oldu. Birimde görev yapan veri yöneticisi Özlem Özkan , planlama aşamasından , verinin yönetimi, paylaşımı ve yayımlanması aşamasına kadar olan araştırmacılar için hazırladıkları rehberler, iş akışları, eğitimleri ve bu süreçte kullandıkları veya almayı düşündükleri yazılımlardan bahsetti. En önemli projelerinden biri Elektronik Laboratuvar Defterleri’nin basılı kopyalarının dijital ortama aktarılması projesi. RSpace programı üyeliği ile bu süreci yürütmeye çalışıyorlar ancak hala taranabilir bir veri arşivleri bulunmuyor. IT ve Kütüphane ile uygun bir Current Research Information System (CRIS) arayışları devam ediyor. Şimdilik tüm veriler IT server’larında içeride tutulmakta. Zaman zaman birimler arası organizasyon ve işbirliği yapma konusunda sorun yaşadıklarını da belirtti Özlem Hanım. Data Protection Officer (DPO) ile iletişim halinde olduklarını iletti.

Günün devamında Proje Müdürü Manuel Ehling ile görüştüm ve bir ekipman rezervasyon aracı olan OpenIRIS’i anlattı. Laboratuvar, ekipman gibi araç gereç ve oda rezervasyonlarının yapılabildiği çok faydalı bir araç aslında, ücretsiz de kullanılabiliyor.

5.Gün

Son olarak, Veri Koruma Danışmanı (DPO) avukat Ulrike Ohnesorge ile bir görüşmemiz oldu. Merkezde Covid önlemleri hala devam ettiği için ve o hafta görüştüğümüz çalışanlardan biri covid pozitif çıkması üzerine , görüşmelerin bir kısmını MDC ofislerde bulunarak ama  Zoom toplantısı ile gerçekleştirmek durumunda kaldık. DPO hanım da kişisel ve hassas veri içeren projelerde GDPR kanunu uygulamarı konusunda bir sunum yaptı ve Protection of Data Privacy konusunda merkezde uygulanan prosedürlerin yer aldığı dokümanı benimle paylaştı. Avrupa Birliği üyesi bir ülkede bir uygulama örneği görmek açısından oldukça önemli bir paylaşım oldu diyebilirim.

Şehri hiç gezmedim mi? 😊

Tabiki Berlin Duvarı, East Side Gallery, Avrupa’da Öldürülen Yahudiler Anıtı, Checkpoint Charlie, Tiergarten Park, Wannsee Gölü’ne gittim ve Çilek Tarlası’nda dalından bol bol çilek yedim.